Meer aandacht voor preventie en vroege behandeling van geestelijke kwalen kan economisch gezien miljarden opleveren. Dat stelt econoom Rifka Weehuizen in haar proefschrift ‘Mental capital, the economic significance of mental health’.
Mentale gezondheid is van grote economische waarde. Die waarde wordt zowel in de economische wetenschap als in de praktijk van het dagelijks werk fors onderschat, zegt promovenda Rifka Weehuizen. ‘Juist in de huidige kenniseconomie heeft geestelijke gezondheid grote invloed op de arbeidsproductiviteit, veel meer nog dan in het verleden.’
Cognitie en emotie
In de huidige economie werken mensen steeds meer met hun hoofd in plaats van met hun handen. Geestelijke gezondheidsproblemen zoals depressie bestonden vroeger natuurlijk ook, maar hadden veel minder impact op het werk op het land of in de fabriek. Maar voor de moderne werker zijn cognitieve, sociale en emotionele vaardigheden van centraal belang geworden. Wanneer iemands geestelijke gezondheid om wat voor reden dan ook minder is, heeft dat een grote invloed op juist die vaardigheden, en heeft dus meer invloed op de productiviteit dan vroeger.
Werkstress
Omgekeerd heeft werk meer invloed op geestelijke gezondheid dan vroeger. Werkstress is tegenwoordig een van de belangrijkste arbeidsrisico’s. Bovendien verwachten mensen vaak veel meer van werk dan in het verleden; het is niet alleen maar een bron van inkomen maar ook een bron voor zelfontplooiing en zingeving. Wie meer verwacht en persoonlijker betrokken is, zal het zich sneller aantrekken als alles niet naar wens verloopt.
Nog veel winst te behalen
Weehuizen: ‘Van alle ziekmeldingen en arbeidsongeschiktheid nemen psychische aandoeningen nog altijd ongeveer een derde in van het totaal, ondanks alle inspanningen die al zijn geleverd om juist het aandeel van de psychische aandoeningen omlaag te krijgen. Geschat wordt dat de kosten van verzuim en verminderde productiviteit als gevolg van psychische problemen per jaar zeker 7,5 miljard euro bedragen, zo’n twee procent van het bruto nationaal product. Sommige ramingen komen nog veel hoger uit. Nu is het niet zo dat alle psychische ziekten te voorkomen zijn, maar duidelijk is wel dat hier nog veel winst valt te behalen.’
Mentaal kapitaal
Om het belang van de geestelijke gezondheid te onderstrepen heeft Weehuizen het begrip mentaal kapitaal geïntroduceerd. Dat zou naast begrippen als sociaal kapitaal en kennis nadrukkelijk een plaats moeten krijgen in economische modellen. Daarmee onderstreept ze het economische belang van een betere psychische gezondheid van de moderne werker. ‘De grootste winst is te boeken bij de “lichtere” psychische aandoeningen. Dan heb ik het bijvoorbeeld over stress, burnout of depressieve klachten, waarbij vaak sprake is van verminderde productiviteit en toegenomen ziekmeldingen. Juist gestreste mensen zijn minder in staat om voor zichzelf te zorgen en zichzelf bij te sturen. Burnout ligt op de loer en wanneer iemand echt burnout raakt, is de schade nog veel groter.’
Weerbaarheid
Versterken van de geestelijke weerbaarheid is goed voor het mentaal kapitaal. Die weerbaarheid wordt in belangrijke mate in de kindertijd opgebouwd, en juist daar gaat vaak al van alles mis. Daarom pleit Weehuizen voor vroege interventies, zoals meer aandacht voor goed ouderschap en het voorkomen van kindermishandeling. ‘De kosten daarvoor verdien je dubbel en dwars terug via de positieve economische effecten later. Op scholen mag meer komen voor emotionele basisvaardigheden. Misschien moet psychologie wel een verplicht vak worden op de middelbare school, zodat mensen zichzelf en anderen beter leren begrijpen. Maar ook op de werkplekken kan nog veel gebeuren via beter human resource management.’ De ggz zou als sector via preventie en vroegtijdige inzet van psychische kennis kunnen bijdragen aan een betere psychische gezondheid van de moderne werker. (SvD)
Als u dit artikel waardevol vindt, zou u het dan willen delen in uw (social media) netwerk? Alvast heel erg bedankt!
